DİNLEDEBİYAT
Atın yiğidi kendine kamçı vurdurmaz.
7. SINIF ZARFLAR
Fillerin yeri, yönü, zamanı,durumu miktarı hakkında bilgi veren sözcüklere denilir.
1- Durum- Hal Zarfları:
Fiillere sorulan ‘nasıl’ sorusunun cevabını veren sözcüklerdir. Fiilleri durumu ve hali hakkında bilgi verirler.
‘Eve yürüyerek geldim.’ Fiile soruyoruz=Nasıl geldin? Cevap= yürüyerek. O halde ‘yürüyerek sözcüğü durum-hal zarfıdır.
Çocuk sınıfta güzel konuşuyor.
Yavaş hareket ettim.
Dikkatli ol.
Not: Durum hal zarfı sadece fillere değil fiilimsilerin kökündeki fiillerin durumunu-halini de bildirebilir.
Örnek: ‘ Yavaş konuşarak yürüyordu.’ cümlesinde ‘konuşarak’ sözcüğü durum hal zarfıdır. Ancak aynı zamanda zarf fiildir. Zarf fiilin fiil köküne nasıl diye sorduğumuzda ‘yavaş’ sözcüğü konuşarak zarf fiilinin durum - hal zarfı olur.
Hızlı düşünüp karar vermeliyiz.= düşünüp, karar vermeliyiz fiilinin durum hal zarfıdır. Aynı zamanda bir zarf- fiildir. Hızlı sözcüğü ise düşünüp zarf fiilinin durum- hal zarfıdır.
2. Zaman Zarfları:
Fiillerin zamanını bildiren zarflardır. Fiillere sorulan ‘ne zaman’ sorusunun cevabıdır.
Örnek: Yarın geleceğim.
Akşamları mangal yaparız.
Önümüzdeki sene ev alacağım.
Not: Fiilimsilerin fiil kökünün zamanını da zaman zarfı bildirir.
Örnek: Sabahları koşmak insana iyi geliyor. ( koşmak sözcüğü isim-fiildir.Sabahları zarfı koşmak fiilimsisinin zamanını bildirmiştir.)
3. Yer-Yön Zarfları
Fiillerin yerini- yönünü bildiren zarflardır.Fiillere sorulan ‘ nere’ sorusunun cevabıdırlar. İsim hal eklerinden hiçbirini alamazlar. Eğer hal eklrinden birini alırlar ise zarf görevini bırakıp isim olurlar.Sayıları çok olmamakla beraber şunları sayabiliriz: içeri, dışarı, aşağı, yukarı, ileri, geri, öte,beri ...
Örnek:
İçeri= yer- yön zarfı / içeriye= isim aşağı= yer-yön zarf / aşağıdan= isim
Not: Fiilimsilerin köklerindeki fiillerin yerini- yönünü de yer-yön zarfları bildirir.
Örnek: “Aşağı inen çocuk, yukarıya çıktı.” = ‘aşağı’ sözcüğü ‘inen’ sıfat fiilinin yer-yön zarfıdır. ‘Yukarıya’ sözcüğü ise yönelme hal eki aldığı için isimdir.
4- Miktar Zarfları:
Miktar zarfları diğer zarflara göre daha fazla kelime çeşidinin miktarını- derecesini bildiren zarflardır. Bunlar:
a- Fiillerin miktarını bildirir.
Örnek: Pazardan elmayı çok aldım.( Çok sözcüğü yüklem olan fiilin miktarını bildirmiş.)
b - Fiilimsilerin miktarını bildirir.
Örnek: Çok konuşan adamı dışarı attılar.( Konuşan sözcüğü sıfat- fiil, çok sözcüğü de onun yer- yön zarfıdır.)
c- Zarfları derecelendirir.
Örnek: Çok bağırarak konuşma. ( konuşma fiilinin durum- hal zarfı ‘bağırarak’ sözcüğüdür. Onu derecelendiren ise ‘çok’ zarfıdır. Bu nedenle bu zarfları derecelendiren zarflara ‘derecelendirme zarfları’ da denilir.
d- Sıfatları Derecelendirir:
Örnek: Çok güzel ev= Ev sözcüğü isimdir. Güzel sözcüğü de ev’ in sıfatıdır. ‘ Çok’ sözcüğ ise güzel sıfatını derecelendiren derecelendirme zarfıdır.
5. Soru Zarfları:
Genel olarak fiillere ve fiilimsilere sorulan ve cevabı zarf olabilen sorulardır. Nasıl, niçin, niye, ne zaman, hangi vakit, nere, nereye, ne kadar ...
Örnek: Niçin konuşuyorsun?
Anneni ne kadar özledin?
Neden buraya gelmiyorsun?
Not:
Ne kadar sorusu zarf ve sıfatlara derecelendirme maksatlı sorulabilir.
Örnek:
Ne kadar güzel ev= cevap: Çok güzel ev (sıfata sorulmuş)
Ne kadar hızlı yürüyor= Cevap : Çok hızlı yürüyor.( Zarfa sorulmuş.)