DİNLEDEBİYAT

NOKTALAMA İŞARETLERİ

​

Nokta ( . ) :

​

1. Cümlenin sonuna konur.

​

• Köpeğimin havlaması ile uyandım. /   Uzaklar bana bugün yakın göründü.

 

​

2. Kimi kısaltmaların sonuna konur.

​

• Doç. / Dr. / Alb.

 

 

3. Sayılardan sonra sıra bildirir.

​

• 1. Mehmet (birinci Mehmet)

• 8. Sınıf

 

​

4. Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakamdan sonra nokta konulmalıdır.

​

• Bugün mecliste 3,4,5. Maddeler görüşülecek.

 

​

5. Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur.

​

• 5.

• A.

     

​

6. Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılın arasına konur.

 

• 08.12.1976

 

7. Saat ve dakika arasına konulur.

​

• Uçak  08.20’ de kalkışa geçecek.

 

​

8. Dört ve dörtten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur.

​

• 2.146.578.387

​

9. İnternet  adreslerinde kullanılır.

​

• www.dinledebiyat.com

 

 

10. Matematikte çarpım  işareti yerine kullanılır.

​

• 5.6=30

 

Virgül ( , ):

​

1. Eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur:

​

• Elma, armut ve muz doldurduk poşetlere.

• Ali’nin saati, benim telefonum bir de küçük bir saat kaybettik.

 

 

2. Sıralı cümleleri arasına konulur.

​

• İnsan ölür, düşünceleri ölmez.

 

3. Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi vurgulamak ve belirtmek için kullanılır.

​

• Sevde, odasının tüm karışıklığına rağmen aradığını bulmada usta olduğunu kanıtlamaya çalışmasa bunların hiçbirinin başına gelmeyeceğini rahatlıkla kavrayabilirdi.

 

4. Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur.

​

• Bak şu ileride görünen , hani bir pırıltı var, şey bir yunusun suda süzülüşü işte.

• Arkadaşlar , müsaade buyurursanız, sınıf başkanlığı seçimine geçelim.

 

​

5. Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur.

​

• Dertler, yine beni buldu, yine beni buldu.

​

 

6. Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra konur.

​

• Bugün seninle ders çalışmasak, dedi.

 

8. Edebi eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur.

​

• Yavaşça  ayağa kalktı, küçük çocuğa,

     - Bundan sonrası tehlikelidir, dedi.

 

​

9. Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur.

​

• Tamam, bundan sonrasını ben hallederim.

 

​

10. Bir kelimenin kendisinden sonra gelen kelime veya kelime gruplarıyla yapı ve anlam bakımından bağlantısı olmadığını göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için kullanılır.

​

• İhtiyar, adamı bir güzel fırçaladı.

 

​

11. Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur.

​

• Sayın Başbakanım,

 

12. Sayıların yazılışında kesirleri ayırmak için kullanılır.

​

• 2,7 (iki tam onda yedi)

 

13.Cümlede zarf fiillerden sonra virgül konmaz ancak zarf fiiller ard arda gelirse zarf fiil gruplarının arasına konulur. 

​

• Geceler kısaldıkça zaman yetmiyor bana. (kısaldıkça’ dan sonra virgül konulmaz.)

• Belalar artıp, dertler çoğaldıkça insan yaşamın ne kadar sor olduğunu anlar. ( zarf fiil gruplarının arasına konmuş. Artıp- çoğaldıkça)

 

14. Özne olarak kullanıldıklarında bu, şu, o zamirlerinden sonra konur:

​

• Bu, benim en sevdiğim şarkıydı.

 

 

​

Noktalı Virgül ( ; )

​

1. Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur.

​

• Pazardan elma armut, ayva; salatalık, biber ve domates aldım.

​

2. Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayır­mak için konur.

​

• At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır. 

​

 

 3. İkiden fazla eş değer ögeler arasında virgül bulunan cümlelerde özneden sonra noktalı virgül konulabilir. Bunun anlamı koymak zorunda değiliz. Ancak konulduğunda yanlış olmaz.

​

• Yazarın üslubu; karışık, anlaşılmaz, detaylara boğulmuş bir görüntü sergiliyordu.

 

​

İki Nokta (: )

​

1.Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konur.

​

• Bilgisayarımı geliştirmek için şunlar lazım olabilir: ram, 120gb  ssd hdd, 8 gb ekran kartı ...

 

2. Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin sonuna konur.

​

• Ben kimim öğren o zaman: Ben senden yıllar önce kopartılan küçük kardeşinim.

 

      

3. Ses bilgisinde uzun ünlüyü göstermek için kullanılır.

 

•  i:cat.

• A:ile

​

 

4. Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur.

​

• Çocuk:

                        - Bir daha seninle oyun oynamayacağım.

​

​

• Babası:

                         -Yenildim diye hemen de kızıyorsun.

 

 

 

5. Genel Ağ adreslerinde kullanılır.

​

•    http://dinledebiyat.com

 

 

6. Matematikte bölme işareti olarak kullanılır.

 

• 40:2= 20

 

Üç Nokta ( ... )

​

1. Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.

​

• Dışarıda güzel bir hava, ötüşen kuşlar, yaprakların hışırtıları ...

​

2. Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten dolayı açık yazılmak is­tenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur.

​

• Bir b...  böceği bana doğru yönelince ne yapacağımı bilemedim.

 

3. Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümle­rin yerine konur.

​

... derken şehrin öte başından boğuk boğuk sesler gelmeye başladı... (Tarık Buğra)

​

4. Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur.Ünlemden sonra iki nokta konuşur.Soru işaretinde de iki nokta konulur.

​

Telefonu açtı.        

 —   Alo!

  —  Ben Kadir!

  —  Hangi Kadir?

  —  Deli Kadir Ülen!..

 

6. Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevap­larda kullanılır.

​

—  Açın kapıyı!

—  Kimsin sen?

—  Sevde ...

—  Hangi Sevde?

 

 

Soru İşareti ( ? )

​

1. Soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonunda olmalıdır.

​

• İşten ne zaman geleceğini söyledi mi?

     

 

2. Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna konulur.

​

•              Görevli: − Adını söyle

         

                      Adam:  − Alemdar

            

                      Görevli : − Soyadın? 

 

​

3. Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.

​

• Ahmed Yesevi (?-1166)

• Üç buçuk kilometre uzaktaki Şeyh Yunus Türbesine yürüyerek 30 dakikada (?) varmış.

 

​

Not:

Soru bildiren kelime  ya da ekleri taşıdığı halde soru anlamı taşımayan cümlelerin sonuna soru işareti konulmaz.

​

• Sabah oldu mu çarşıya gideriz.

• Ne zaman gideceğimi söylemedim.

• Kaç lirası olduğunu bilmiyorum.

 

​

Not:

Soru anlamı taşıyan birden fazla cümlenin sıralı ya da bağlı cümle oluşturması durumunda tek soru işareti en sona konulur.

​

• Çok yakından mı bu sesler, çok uzaklardan mı?

• Üsküdar’dan mı, Hisar’dan mı, Kavaklardan mı? (Yahya Kemal Beyatlı)

 

​

Ünlem İşareti ( ! )

​

1. Sevinç, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ifadelerden sonra kullanılır.

​

• Bugün hava ne kadar soğuk!

​

​

2. Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.

​

Çocuklar! Bir dakika bakabilir misiniz?

 

​

Not: : Ünlem işareti, seslenme ve hitap sözlerinden hemen sonra konulabi­leceği gibi ünlemle cümle arasına virgül konup cümlenin sonuna da konabilir.

​

• Eyvah, köpek buraya geliyor!

​

3. Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır.

​

• İsteseymiş akşama kadar on kilo balık(!) tutarmış.

 

​

​

​

Kısa Çizgi ( - )

​

1. Satıra sığmayan kelimeleri böler.

​

Köpeklerin sesinde n sabaha kadar uyuyamayan Kadir Ağa kaş-

larını çatmış, ufka doğru endişeli endişeli bakıyordu. Arkadaşla-

rının hiçbiri bu durumdan haberdar değildi.

  

 Not:  Bölünme sırasında satır sonunda ya da satır başında tek harf bırakılmaz. Bu tek harf ünlü olan harf de olsa durum değişmez.

 

• Müezzin kızını kendisine vermeyen ağaya çok içerlemişt. Fakir o-

       labilirdi ama gururluydu.

        ( Satır başında tek harf olduğu için bölünme yanlış yapılmış.)

 

• Müezzin kızını kendisine vermeyen ağaya çok içerlemişti. Fakir ola-

       bilirdi ama gururluydu

         (Satır başında ya da satır sonunda tek harf bırakılmadığı için doğru)

​