DİNLEDEBİYAT

​1. Verilişine göre İsimler:

​

​

a- Özel İsim:

Tek bir varlığı tanıtan sözcüklerdir. O varlığı benzerlerinden ayırıcı   özelliği vardır.       

​

 Not:1  Bazı kelimeler toplumda sadece özel isim olarak bilinir. Bunlar genel olarak doğuştan özel isim olarak bilinir. Bu kelimelerin anlamları toplum tarafından çok bilinmez. Daha çok sevdikleri   birinin ismi   olduğu için çocuklarına özel isim olarak verilirler.: Mehmet, Kemal gibi

​

Not:2 Bazı kelimeler ise sadece anlamlarından ötürü çocuklara verilir. Aslında bu sözcükler aslen özel isim değillerdir. Cins isimdirler. Ancak bir insanı diğer varlıklardan ayırıp  özelleştirmek  için kullanıldığında özel isim görevini    üstlenirler.  Yağmur, Damla, Sevgi, Sevda, Sultan gibi.

​

Not:3   İnsanlar dışındaki arlık ya da canlılar da özel isim alabilir.Örneğin bir ahırdaki                  inekleri birbirinden ayırmak için ineklere Sarıkız, Karamöcük, kediye Pamuk, eşeğe Karakaçan özel isimleri verilebilir. Bu isimler onları kendi türleri içinde ayırmaya yarar.

​​

​

​

​

b- Cins İsim:  

Benzer varlık ya da kavramların tamamını tanıtan isimlerdir. Cins isim aynı anda hepsi farklı olan ancak aynı tür içinde  olan varlık ya da kavramların ortak adıdır.

Örneğin ‘insan’  bir cins isimdir.Yeryüzünde milyarlarca hepsi de birbibirnden farklı insan var.Bütün bu insanların tür adı yani cins ismi ‘ insan’ dır. Onları birbirinden ayırabilmek için özel isim kullanırız.

Not: Bazı özel isimler cins isim olarak kullanılabilir.

 Örnek:

"Dünya" bir gezegenin  yani bizim gezegenimizin özel ismidir.

“Dünya Güneş Sistemi’nde bir gezegendir.” cümlesinde özel isim olarak kullanılır.

“ Onu dünyalar kadar seviyordu.” Denildiğinde ise gezegen  anlamında kullanıldığından

özel isim olma yeteneğini yitirmiştir. Gezegen sözcüğü de cins olduğuna göre dünya

cins anlamında   kullanılmıştır.

​

​

​

​

​

​

2. Oluşuna Göre İsimler:

​

a- Somut İsimler:

​

Beş duyu organımızdan en az birisinin vasıtası ile algıladığımız her şey somuttur. Somut varlıkları ifade eden isimlere somut isimler denir.

Örnek:

 “Masa” kelimesi hem el hem de göz vasıtası ile algılanabilir. Yani görme ve dokunma duyuları vasıtası ile... O halde masa sözcüğü somut bir isimdir.

“Hava”  dokunma duyusu ile algılanabilir. Eğer elimizi sağa sola hızlıca hareket ettirirsek göremediğimiz bir şeye dokunduğumuzu hissederiz. O halde hava sözcüğü de bir somut isimdir.

​

​

​

b- Soyut İsimler:

​

Beş duyu organı vasıtası haricinde algıladığımız varlık ya da kavramların isimlerine soyut isim denir.

Örnek:

“ Rüya”  görülen bir kavramdır. Ancak beş duyu organından herhangi biri vasıta olmadan  algıladığımız için somut değil soyut bir isimdir.

“Sevgi” sözcüğü varlığını beş duyu organı vasıtası olmadan hissettiğimiz bir kavramdır.O yüzden soyut bir isimdir.

​

Not: 1- Bazı somut isimler soyut anlamda kullanılabilir.

Örnek: ‘Kalbimi kırdın.’ Cümlesinde kalp sözcüğü aslen somutken burada soyut anlamda ruhen incinme  anlamında kullanılmıştır.

Not: 2- Soyut sözcükler soyut varlıklara verilebilir.

Örnek: ‘Sevgi bu yıl takdir almış.’ Cümlesinde ‘sevgi’ sözcüğü aslen soyutken bu cümlede somut bir varlığın adı             olmuştur.