DİNLEDEBİYAT
Atın yiğidi kendine kamçı vurdurmaz.
6. SINIF EDATLAR- BAĞLAÇLAR
EDATLAR
Kelimeler arası anlam ilişkisi kurarak cümleye yeni anlamlar katan sözcüklere denilir. Edat olarak kullanldıkları haliyle kendi başlarına bir anlamları yoktur. Cümle içersinde anlam kazanır ve cümleye anlam katarlar.
Kelime ya da cümleleri bağlamazlar sadece anlam ilgisi kurarlar.
En çok kullanılan edatlar şunlardır: İle, gibi, (-e) göre, sanki, üzere, (-e) doğru, (-e) rağmen, (-e) dek, (-den) dolayı, sadece, yalnız, tek, denli, değil ...
Aynı edat farklı cümlelerde farklı anlamlar kazanabilir:
Örnekler:
(Gibi)
Arkadaşım gibi çalışkan olmak isterim. (benzerlik)
Hırsız, parayı kaptığı gibi fırlayıp kaçtı.( hızlılık, tezlik)
(İle)
Eve otobüsle gidecekmiş.( vasıta)
Eve arakadaşıyla gidecekmiş.( birliktelik)
(Sanki)
Sanki birazdan hava açacak.( tahmin)
Sanki kocaman bir çaşaftı deniz.(benzerlik)
Not: Edat olarak kullanılan bazı sözcükler farklı cümlelerde farklı kelime çeşidi olarak kullanılabilirler.
Örnek:
(Doğru)
Köpek bana doğru koşuyordu.( edat-yön anlamı)
Doğru konuşmalısın.( zarf)
Doğru sözü severim.(sıfat)
(Başka)
Bu şey köpekten başka herşeye benziyor. ( edat-farklılık anlamı)
Benden başkası konuşmayacak burada. (zamir)
Burası olmazsa başka eve bakarız.(sıfat)
Onunla başka konuştu.(zarf)
BAĞLAÇLAR
Kelimeleri, Kelime gruplarını, cümleleri birbirine bağlayaan, cümle içinde çeşitli anlam ilgileri kuran sözcüklere denilir.
Belli başlı bağlaçlar şunlardır:
ve, veya, ya, ya da,öyle, öyleyse, oysa, oysaki, ise, madem, mademki, meğer, meğerki, meğerse, yeter ki, halbuki, çünkü, hatta, yoksa, ne… ne, ya… ya, hem… hem, bir… bir, gerek… gerek, ister… ister, olsun… , yahut, veyahut, ile, yalnız, ancak, ama, fakat, lakin, ne var ki, de, bile, dahi, ki,
Örnekler:
(ve)
Gökyüzü ve deniz birleşemiş gibiydi.( isimleri bağlamış.),
Küçük ve güzel bir evi vardı.( sıfatları bağlamış)
Yavaş ve sakin konuşmalısın. (zarfları bağlamış.
Eve geldi ve gitti.( cümleleri bağlamış.)
(yalnız)
Sen git yalnız ben gidemeyebilirim. ( cümleleri bağlamış)
(Ancak)
Ders çalışmak iyidir ancak ümit daha iyidir. (Cümleleri bağlamış)
Ya... ya
Ya eve gelirdin ya da maça gidersin.( Cümleleri bağlamış.
( bile)
Ben bile seni anlamadım.( Yazılı olmayan ancak anlamca varolan başka bir cümleye bağlamış. ‘Seni başkaları anlamamış’ anlamına gelebilecek bir cümleye bağlamış.)
(De)
Sen de mi geldin( Yazılı olmayan anlamca olan başka bir cümleye bağlanmış. ‘Başkaları geldi’ anlamına gelebilecek bir cümleye bağlanmış.
(Ki)
Çocuklarını sev ki onlar da çocuklarını sevebilsin.( Cümleleri bağlamış)
(Oysa)
Bana safmışım gibi bakıyor oysa ben herşeyi anlayabiliyorum.(cümleleri bağlamış)