DÄ°NLEDEBÄ°YAT
Atın yiÄŸidi kendine kamçı vurdurmaz.
METÄ°N TÜRLERÄ°
​
Masal
​
Belirli olmayan bir zamanda gerçekleÅŸen olaÄŸanüstü olayların anlatıldığı nesir türüne denir.
Masalın Özellikleri:
​
-
Masalda kiÅŸiler olaÄŸanüstü özelliklere sahip olabilirler.
-
KiÅŸilerin dışında olaÄŸanüstü canlılar da olabilir.
​
​
- Ä°yiler her zaman kazanır, kötüler her zaman kaybeder.
-
Yer ve zaman tam olarak belli deÄŸildir.
-
Çocukları eÄŸitme amacı taşır.
-
Başında tekerleme bulunur.
Masalın Bölümleri:
Serim( Giriş): Tekerlemelerle giriş yapılır. Kişiler tanıtılır.Masalın konusu hakkında bilgi verilir.
DüÄŸüm ( GeliÅŸme): Okuyucunun merakını tahrik edici ÅŸekilde kahramanın başından geçen olaylar iÅŸlenir. Olay bir çözüme kavuÅŸturması gereken noktaya getirilir.
Çözüm (Sonuç): Olay bir sonuçlanır. Ä°yiler kazanır.
Masal Türleri:
​
-
Anonim Masallar: Söyleyeni belli olmayan masallara denilir. KeloÄŸlan Masalları gibi
-
Sanatsal Masallar: Söyleyeni belli olan ve belli bir amaçla yazılan masallara denilir.
​
Dünya Edebiyatında Masal
​
EÄŸer fabllar masaldan sayılırsa dünyada yazılan ilk masal Beydeba’nın Kelile ve Dimne’sidir. Bunun dışında “Binbir Gece Masalları”, “Grimm KardeÅŸler Masalları”, “La Fontaine Fabl”larıbu alanda önemli eserlerdir
Türk Edebiyatında Masal
​
KeloÄŸlan Masalları anonim alanda en bilinen Türk masallarıdır. Sanatsal Masal anlamında ise Åžinasi’nin “Tercüme-i Manzume”si La Fontain’den çeviridir. Eflatun Cem Güney masal alanında Türk Edebiyatında önemli çalışmaları olan birisidir.
​
​
Fabl :
​
ÇoÄŸunlukla hayvanların insana ait davranışları sergileyip konuÅŸmalarına dayanan manzum ya da nesir ÅŸeklinde olan öykülerdir. Bazı kaynaklar fabl türünü masala dahil ederler. Bu nedenle dünyaca ünlü fabl türündeki eserleri masala örnek verirler.
​
Fabl özellikleri:
​
-
Aynı masaldaki gibi olaÄŸanütülükler olabilir.
-
Masaldaki gibi ders verme amacı vardır.
-
Ağırlıklı olarakkişileştirme ve konuşturma sanatları kullanılır.
-
Hem ÅŸiir ÅŸeklinde hem de üz yazı ÅŸeklinde olabilirler.
​
Fablların Bölümleri:
​
-
GiriÅŸ : Kahramanların tanıtımı yapılır. Olay hakkında okuyucuyu az çok bilgisi olması saÄŸlanır.
-
GeliÅŸme: Olayların birbirine baÄŸlandığı bölümdür.
-
Sonuç: Fabl’ın en kısa bölümüdür. Olay beklenmedik, ÅŸaşırtıcı bir ÅŸekilde biter.
-
Kıssdan Hisse: Verilmek istenen ana fikir aktarılır. Bu bölüm her zaman olmaz. Bazen baÅŸta da olabilir. Olmadığı zaman ana fikir okuyucuya bırakılır.
​
Dünya Edebiyatında Fabl:
​
Beydeba'nın fablları Kelile ve Dimne adlı bir eser bilinen ilk fabllardandır.
Ezop ve La Fontaine de Batı edebiyatında büyük fabl yazarlarıdır.
Türk Edebiyatında Fabl:
​
Türk Edebiyatındaki ilk fabl örneÄŸi 'Harname' (Åžeyhi)dir. Ahmet Mithat Efendi ve Åžinasi', Recaizade Mahmut Ekrem, Nabizade Nazım’ın fabl üzerine çalışmaları vardır.
​
Hikaye:
​
Olmuş ya da olabilecek olayları yer ve zaman ve kişi ekseninde anlatan kısa yazılardır.
Hikayenin Unsurları:
​
Olay: Hikayede her ÅŸey olayın çevresinde gerçekleÅŸir.
Zaman: Olayın geçtiÄŸi zamandır.
Mekan: Olayın gerçekleÅŸtiÄŸi yer kastedilir.
Åžahıs: Olay ÅŸahıslar tarafından gerçekleÅŸtirilir.
​
​Bir hikaye üç bölümden oluÅŸur:
Serim : Hikayenin giriÅŸ bölümüne denilir.Olayın geçtiÄŸi zaman, çevre ve kiÅŸiler tanıtılır.
DüÄŸüm: Hikayede olayın yoÄŸunluk kazandığı bölümdür. Olay bütün ayrıntılarıyla ele alınır.
Çözüm: Olayın bir sonuca baÄŸlandığı bölümdür.
Hikaye ÇeÅŸitleri:
1- Olay Hikayesi:
​
Maupassant tarzı hikaye de denilir. Hikayenin planına uygun iÅŸlendiÄŸi çeÅŸittir. Olay merak uyandırcı ÅŸekilde sürükleyici bir anlatıma sahip ÅŸekilde iÅŸlenir.
En önemli temsilcisi Fransız Guy de Maupassant’ tır. Bu yüzden olay hikayesinin diÄŸer ismi de “Maupassant” olmuÅŸtur.
Türk Edebiyatında Ömer Seyfettin bu türün önemli temsilcilerindendir. Ayrıca Refik Halit Karay, ReÅŸat Nuri ve Hüseyin Rahmi Gürpınar olay hikayesi alanında ünlü edebiyatçılarımızdandır.
2. Durum Hikayesi:
​
Çehov tarzı hikaye olarak da bilinir. Çünkü bu alandaki en önemli temsilcisi Rus hikayeci Anton Çehov’dur.
Bu hikaye anlayışında olay deÄŸil günün bir kesiti anlatılır. Hikaye planına da uyulmaz. Merak uyandırma amacı ile sürükleyicilik ve heyecan yoktur. Daha çok hayal gücünü canlandırmaya çalışır.KiÅŸiler kendi doÄŸal halleri ile aktarılır. Bir düÅŸünce kabul ettirilmeye çalışılmaz.
Tarık BuÄŸra, Memduh Åževket Esendal ve Sait Faik Abasıyanık bu türde önemli edebiyatçılarımızdır.
3. Modern Hikaye:
​
Ä°nsanların yaÅŸamlarında her zaman gördükleri sıradan olayların arka planını ortaya çıkarmaya çalışan hikaye türüdür.
Genelde toplumsal ve ahlaksal bozuklukları iÅŸler. ModernleÅŸme sürecinde insanın geçirdiÄŸi deÄŸiÅŸimi farkettirmeden eleÅŸtirerek okuyucuların gözleri önüne serer.
Bu türün öncülerinden Franz Kafka dünya edebiyatında, Haldun Taner ise bizim edebiyatımızdadır .
​
​